Odszkodowanie za odmowę przyjęcia na pokład, odwołany albo opóźniony lot - przemienność drogi postępowania przed sądami powszechnymi lub przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego

Odszkodowanie za odmowę przyjęcia na pokład, odwołany albo opóźniony lot – przemienność drogi postępowania przed sądami powszechnymi lub przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego
W jednej ze spraw sądowych trzyosobowa rodzina państwa M. wniosła do Sądu pozew przeciwko liniom lotniczym z tytułu opóźnienia startu ich lotu. Pasażerowie do lotniska przeznaczenia dotarli dopiero po 15 godzinach. Pasażerowie zażądali od linii lotniczych po 400 euro z odsetkami ustawowymi od 22 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty. Powodowie, jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia wskazali art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego Rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. U E. L z dnia 17 lutego 2004 r.), dalej: Rozporządzenie WE nr 261/2004.

Zgodnie z treścią Rozporządzania WE nr 261/2004, jeżeli odmówiono Ci przyjęcia na pokład, Twój lot został odwołany lub dotrzesz z ponad 3-godzinnym opóźnieniem do miejsca docelowego podróży, możesz domagać się odszkodowania w kwocie 250–600 euro w zależności od długości trasy. Zgodnie z art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 w określonych przypadkach przysługuje Ci odszkodowanie w wysokości:

a) 250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1 500 kilometrów;

b) 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1 500 kilometrów

i wszystkich innych lotów o długości od 1 500 do 3 500 kilometrów;

c) 600 EUR dla wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b).

Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu. Jeśli zaproponowano Ci alternatywny lot w podobnym terminie, kwota odszkodowania może zostać pomniejszona o 50 proc.

Pozwany w przedmiotowej sprawie wniósł o odrzucenie pozwów z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej. Opierając się na art. 2 k.p.c. wskazał, że przepisy Rozporządzenia WE 261/20014 oraz art. 205 a i art. 205b ustawy z 3.7.2002 r. – Prawo lotnicze (t. jedn.: Dz. U. 2013 r., poz. 1393), ustanowiły szczególny i wyłączny tryb rozpatrywania roszczeń pasażerów o wypłatę odszkodowania. Według pozwanego to Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego w trybie administracyjnym, a nie sąd powszechny, orzeka o odszkodowaniu.

Sąd Rejonowy w Warszawie postanowieniem z 24 lipca 2012 r. oddalił wnioski pozwanego o odrzucenie pozwów. Sąd Rejonowy uzasadniając swoje rozstrzygnięcie przyjął, że powodowie dochodzą odszkodowania za opóźnienie lotu, które ma charakter cywilnoprawny i nie podlega kognicji Prezesa ULC i sądów administracyjnych. Pasażer w związku z opóźnieniem lotu może wnieść do Prezesa ULC skargę wyłącznie na naruszenie Rozporządzenia nr 261/2004 zaś kwestia odszkodowania nie jest objęta jego właściwością.

Pełnomocnik linii lotniczych złożył zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Warszawie do Sądu Okręgowego w Warszawie. Sąd Okręgowy wobec niejednoznacznej linii orzeczniczej zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem prawnym, tj.: „Czy dopuszczalna jest droga sądowa w sprawie, w której pasażer domaga się od przewoźnika lotniczego odszkodowania za opóźniony lot na podstawie art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. UE L z dnia 17 lutego 2004 r.)?”. Gdyby zaś SN odpowiedział negatywnie na powyższe pytanie, Sąd Okręgowy zwrócił się o wykładnię w drugiej kwestii: „Czy niedopuszczalność drogi sądowej ma charakter bezwzględny, czy też względny, wynikający z przemienności kompetencji sądu powszechnego i Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego?”.

Sąd Najwyższy 7 lutego 2013 r. podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 113/13) o następującej treści: „W sprawie, w której pasażer domaga się od przewoźnika lotniczego odszkodowania za opóźniony lot na podstawie art. 7 Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego Rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. U E. L z dnia 17 lutego 2004 r. s. 1 i n.) zachodzi przemienność drogi postępowania przed sądami powszechnymi lub przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego”.

Warto nadmienić, że przewoźnik lotniczy nie możne ograniczyć ani uchylić się od odpowiedzialności w stosunku do pasażerów wynikającej z niniejszego Rozporządzenia, szczególnie w drodze klauzuli wyłączającej lub ograniczającej zawartej w umowie przewozu. Zaznaczyć również należy, że obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7 Rozporządzenia, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Daniel Szczubełek

Radca Prawny